De wetenschappelijke publicatie is niet meer beperkt tot enkel een tekstdocument. Door een samenwerking tussen Openjournals en BMGN is een manier ontwikkeld om ‘meerlagig’ en ‘verrijkt’ te publiceren. Deze innovatieve aanpak maakt het mogelijk om onderzoek interactiever en transparanter te presenteren – en dat biedt nieuwe kansen voor wetenschappers én lezers.
Een meerlagig artikel verdeelt informatie over verschillende lagen: de hoofdlijn van het stuk staat in de eerste laag, terwijl verdiepende technische of methodologische uitleg op een tweede laag te vinden is. Zo kan de lezer als het ware in- en uitzoomen op de inhoud. Dit maakt complexe informatie beter toegankelijk en vergroot de toepasbaarheid van onderzoek. Een verrijkt artikel bevat daarnaast interactieve visualisaties zoals kaarten, en ook tabellen, grafieken, video’s of geluidsfragmenten.
Het historische tijdschrift BMGN – Low Countries Historical Review gaf de aanzet om deze manier van publicatie mogelijk te maken. Managing editor Tessa Lobbes vertelt dat “de redactie al lang de wens had om meer te kunnen met de online publicatie, voorbij de platte pdf.” De stap naar een meerlagige en verrijkte vorm kwam voort uit twee ambities: “beter inzichtelijke visualisatie van resultaten” en “sterkere transparantie over de methode.”
De samenwerking tussen BMGN en Openjournals bleek vruchtbaar om deze ambities te verwezenlijken. “Om dit te bouwen heb je mensen nodig die technisch onderlegd zijn, maar ook begrijpen hoe historisch onderzoek werkt,” zegt Lobbes. De technische oplossing werd gevonden in een HTML-format dat binnen het OJS-systeem van Openjournals werd geïntegreerd.
Het experiment leverde niet alleen vernieuwende publicaties op, maar ook erkenning. Het BMGN-artikel (Fe)male Voices on Stage van Marly Terwisscha van Scheltinga, Sara Budts en Jeroen Puttevils won de prestigieuze Richard Deswarte Prize in Digital History. Volgens de jury gaf vooral de vernieuwende methodologie de doorslag, die dankzij het gebruikte format op overtuigende wijze kon worden gepresenteerd.
Toch benadrukt Lobbes dat deze innovatie ook uitdagingen kent. “Het kost tijd en menskracht om zulke artikelen te bouwen. En we moeten nadenken over hoe we ze beter kunnen verspreiden.” Ondanks die drempels is de toekomstvisie helder. Verrijkt en meerlagig publiceren past perfect binnen de visie van open science — kennis delen op een transparante en toegankelijke manier. “We hopen dat dit niet alleen voor digitale historici, maar breder binnen de geschiedwetenschap en ook voor andere tijdschriften bij Openjournals van waarde zal zijn,” besluit Lobbes.
